14 listopada obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy (ang. World Diabetes Day. Na datę tę wybrano rocznicę urodzin odkrywcy insuliny, Fredericka Bantinga, a samo święto zostało ustanowione przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (ang. International Diabetes Federation, IDF) w 1991 roku, w 70. rocznicę odkrycia hormonu (1921). Ogólnopolski Dzień Diabetyka obchodzony jest w czerwcu . Znakiem walki z cukrzycą jest błękitne koło, które symbolizuje życie i śmierć, ale przede wszystkim jest znakiem zjednoczenia. Celem obchodów święta jest zwrócenie uwagi na problem cukrzycy i edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania przyczyn, objawów, możliwych powikłań jak i sposobów leczenia oraz zapobiegania chorobie, wtedy gdy jest to możliwe. Niestety pomimo że cukrzyca została uznana za chorobę cywilizacyjną, wiedza społeczna na temat przebiegu choroby jest niewielka. Cukrzyca jest podstępną chorobą dotykającą każdą grupę społeczną niezależnie od płci, wieku i statusu społecznego. Chorują na nią niemowlaki, dzieci, młodzież, osoby w wieku produkcyjnym oraz seniorzy, dlatego istotną sprawą w leczeniu i zapobieganiu jest wczesne wykrycie choroby oraz stosowanie się do zaleceń diabetologicznych. Pamiętajmy cukrzyca to nie wyrok z nią da się z żyć.
Cukrzyca typu 1
Typ 1, zwany insulinozależnym, nie zależy od prowadzonego trybu życia. Uważa się, że jest to choroba wynikająca z autoagresji układu odpornościowego, a predysponują do niej czynniki dziedziczne, a także infekcje wirusowe. W tym typie cukrzycy mamy do czynienia z bezwzględny brakiem insuliny, który skutkuje podwyższonym poziomem glukozy we krwi. W związku z tym do utrzymania życia i sprawności niezbędne jest podawanie insuliny w postaci zastrzyków podskórnych. Cukrzyca typu 1 dotyka przede wszystkim osoby młode, przed 40. rokiem życia. Typ 1 stanowi ok. 10 proc. wszystkich zachorowań na cukrzycę.
Cukrzyca typu 1 może dawać różne objawy, ale najczęściej są to: – przewlekłe zmęczenie i senność, – brak apetytu, – nadmierne pragnienie, – nagły spadek wagi, w tym masy mięśniowej, – częste oddawanie moczu, – zimne palce, nawet w czasie wysokich temperatur – uczucie suchości w ustach; – suchość skóry i błon śluzowych; – zapach acetonu z ust; – zaburzenia widzenia; – częste infekcje intymne.
Osoby chore na cukrzyce typu 1 często obawiają się, że mogą przekazać chorobę dzieciom. Ryzyko odziedziczenia cukrzycy typu 1 wynosi: – ok. 2 proc., gdy cukrzycę ma matka dziecka; – ok. 13 proc., gdy cukrzycę zdiagnozowano u matki przed 8 rokiem życia; – ok. 6 proc. dzieci rozwinie cukrzycę przed 20 rokiem życia, gdy cukrzycę ma ojciec; – ok. 30 proc., gdy oboje rodziców choruje na cukrzycę typu 1.
Cukrzyca typu 2
Typ 2 cukrzycy, nazywany insulinoniezależnym. Na ten rodzaj cukrzycy choruje zdecydowana większość pacjentów szczególnie dotyczy to osób w podeszłym wieku. W przebiegu choroby organizm zachowuje zdolność wydzielania insuliny (w początkowym okresie) a problem wynika z faktu , że reakcja na nią jest niedostateczna. Leczenie polega na wprowadzeniu odpowiedniej diety oraz zastosowaniu leków, np. uwrażliwiających tkanki i narządy na własną insulinę. W niektórych przypadkach wskazane jest czasem stosowanie insuliny.
Cukrzyca typu 2 – przyczyny
Za dwie podstawowe przyczyny cukrzycy typu 2 uważa się wspomnianą już insulinooporność oraz upośledzenie wydzielania insuliny. Insulinooporność wynika zarówno z genów danej osoby, jak i otyłości. Przyczyny cukrzycy mają zatem podłoże zarówno genetyczne, jak i środowiskowe. Nad czynnikiem środowiskowym możemy zapanować. Jest to czynnik modyfikowalny i jest bezpośrednio związany z trybem życia. Jeżeli zatem chcemy uniknąć cukrzycy lub jesteśmy w grupie ryzyka, najlepszym rozwiązaniem jest zdrowy styl życia i odpowiednio zbilansowana dieta.
– Cukrzyca typu 2 uwarunkowana genetycznie – choroby genetyczne mogą znacząco wpływać na ryzyko zachorowania. Wynika to z faktu, że pewne mutacje genetyczne powodują deregulację poziomu cukru we krwi. Według stanu badań z 2011 roku ponad 36 genów przyczynia się do zwiększenia ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2.
– Cukrzyca typu 2 uwarunkowana nieprawidłowym stylem życia – w tej kategorii wymienia się otyłość, nadmierne spożywanie alkoholu, nałogowe palenie papierosów, siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej. Szacuje się, że nadmiar tłuszczu w ciele człowieka stanowi o wielu przypadkach zachorowań na cukrzycę, w przypadku Europejczyków mówi się o 60-80% osób, które zachorowały.
– Cukrzyca typu 2 uwarunkowana innymi czynnikami medycznymi – ryzyko zachorowania wzrasta w przypadkach: wcześniejszego występowania nieprawidłowości w wartościach glikemii, nieprawidłowej tolerancji glukozy, cukrzycy ciążowej, urodzenia dziecka z wysoką wagą urodzeniową, nadciśnienie tętnicze, zespół policystycznych jajników czy endokrynopatie. Ponadto na rozwój cukrzycy typu 2 mogą wpływać niektóre leki, a w tym: glukokortykoidy, tiazydy, leki beta-adrenolityczne (β-blokery), leki przeciwpsychotyczne atypowe (II generacji), oraz statyny.
Objawy cukrzycy typu 2 : – nadmierne pragnienie; –częstszy głód; –oddawanie większej ilości moczu; –zmęczenie i apatię; –przybieranie na wadze; –częstsze infekcje skóry, wolniejsze gojenie się ran; –wahania nastroju; – bóle głowy -skurcze nóg -zaburzenia widzenia.
Nieleczona lub źle regulowana cukrzyca typu 2 może doprowadzić do poważnych konsekwencji ze strony organizmu tj.: -choroby nerek; -zawał serca i udar mózgu; -rany cukrzycowe i uszkodzenia żył w nogach; -uszkodzenia naczyń w oczach, co prowadzi do osłabienia wzroku i ślepoty; – neuropatię z obniżonym czuciem; – impotencja u mężczyzn; -choroby dziąseł i infekcje jamy ustnej.
Do ostrych powikłań cukrzycy typu 2 zaliczamy : -kwasica ketonowa – jej objawy to ból brzucha, wymioty i nadmierne pragnienie. Dodatkowo oddech chorego ma nieprzyjemny zapach przypominający przegnite jabłka; – zespół hiperglikemiczno–hiperosmolarny – to stan odwodnienia organizmu. Objawów to zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, utrata wagi, suchość skóry. Pacjent może skarżyć się także na zawroty głowy; -kwasica mleczanowa – to choroba, która jest konsekwencją przyjmowania leków przeciwcukrzycowych. W tym przypadku mleczany gromadzą się w organizmie człowieka wywołując nudności, bóle brzucha, wymioty oraz biegunkę; -hiperglikemia – jest skutkiem źle dobranej dawki leku lub pominięcia jego dawki co prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi; -hipoglikemia – niedocukrzenie spowodowane podaniem zbyt dużej dawki insuliny. W tym przypadku występuje tachykardia, osłabienie organizmy, ból głowy oraz zmęczenie; -śpiączka hipoglikemiczna – to stan, który jest efektem niedocukrzenia i zagraża życiu pacjenta.
Bibliografia:
https://www.gov.pl/web/psse-kutno/swiatowy-dzien-cukrzycy-14112021
https://www.medonet.pl/zdrowie,cukrzyca-typu-1—najczestsze-objawy,artykul,1726089.html